Dzień Domeny Publicznej

Czas czytania: 2 minuty

Termin domeny publicznej niekiedy tłumaczy się jako własność publiczną państwa. Powstałe z inicjatywy Komisji Europejskiej stowarzyszenie COMMUNIA definiuje ją jednak jako zasób informacji. Jako utwory, artykuły czy fotografie, które wolne są od wszelkich barier dostępu lub ograniczeń ponownego użycia. Informacje należące do domeny publicznej albo nigdy nie były objęte autorskim prawem majątkowym, albo zdążyło ono wygasnąć lub zostać zniesione.

Dzięki prawu do swobodnego korzystania z zasobów domeny publicznej możliwy jest dalszy rozwój nauki i powstawanie nowych dzieł kultury. Wyobraźmy sobie bowiem sytuację, gdyby tego dostępu nie było, a objęte prawem majątkowym byłyby nawet teorie i badania naukowe. By móc się na nich oprzeć, konieczna byłaby zgoda autora lub jego spadkobiercy. 

W ten sposób, chcąc wykorzystać podstawowy wzór wyprowadzony przez Newtona, musielibyśmy najpierw uzyskać zezwolenie jego dziedzica. Równie szkodliwy wpływ miałoby to na medycynę, która w znacznej mierze opiera się na publicznie dostępnych wynikach badań. 

Warto jednak zaznaczyć, że chociaż pokłady informacji w domenie publicznej nie są ograniczone autorskim prawem majątkowym, w dalszym ciągu konieczne jest uszanowanie innych praw, jak autorskie prawa osobiste. 

Na czym polega różnica? Otóż prawa osobiste są niezbywalne i nie ulegają przedawnieniu. Ich zadaniem jest ochrona więzi łączącej autora ze swoim dziełem, pomijając aspekt ekonomiczny, leżący w gestii praw majątkowych. Mają zagwarantować między innymi oznaczanie dzieła imieniem i nazwiskiem lub pseudonimem autora, czy chronić nienaruszalność i formę utworu.

Co roku, 1 stycznia, obchodzimy Dzień Domeny Publicznej. Termin ten nie jest przypadkowy. Autorskie prawa majątkowe wygasają wraz z końcem roku kalendarzowego. W Polsce dzieje się to 70 lat po śmierci autora, lub jeśli mamy do czynienia z tłumaczeniem z innego języka, po śmierci tłumacza. Oznaczałoby to, iż 1 stycznia świętujemy przejście kolejnego zasobu informacji do domeny publicznej.