Niedawno obchodziliśmy Światowy Dzień Zapobiegania Samobójstwom. W Polsce w 2021 roku samobójstwo popełniło 5201 osób, co daje alarmujący wynik około 15 osób dziennie.
Wydarzenie zostało zainicjowane przez Międzynarodowe Towarzystwo Zapobiegania Samobójstw (IASP) i jest wspierane przez Światową Organizacją Zdrowia (WHO). Jest obchodzone corocznie 10 września od 2003 roku. Tegorocznym hasłem przewodnim jest “Creating hope through action”, czyli tworzenie nadziei poprzez działanie. Motyw odzwierciedla pilną potrzebę wspólnych, społecznych działań w celu rozwiązania tak bardzo istotnej kwestii zdrowia publicznego.
Problemy rodzinne, problemy w pracy, szkole, uzależnienia, wszelakie traumy – to jedne z wielu źródeł stresu oraz niepokoju, które mogą doprowadzić do depresji, a następnie do próby samobójczej. Życie w XXI wieku jest ciężkie, m.in. z uwagi na przebodźcowanie, które dotyka nas szczególnie w sferze wirtualnej.
Niepokojące dane
Świat
800 000 ludzi rocznie odbiera sobie życie (według danych statystycznych WHO). Według udostępnionych informacji, co 40 sekund ktoś popełnia samobójstwo, a co 3 sekundy jest podejmowana sama próba samobójcza. Mężczyźni popełniają samobójstwo trzy razy częściej od kobiet, lecz na odwrót wygląda tendencja w przypadku samych prób samobójczych. Przez 50 lat, od 1950 do 2000 roku liczba samobójstw na całym świecie wzrosła o 60%. Należy pamiętać, że wynik jest niedopracowany, ponieważ oficjalnie rejestruje się od 10% do 20% mniej samobójstw, niż faktycznie popełniono. Przyczyną tego zjawiska są sprzeczne informacje z danego państwa i jego kultura. W wielu religiach samobójstwo jest potępiane, a zjawisko ostracyzmu społecznego jest tak silne, że rodzina i bliscy samobójcy obawiają się napiętnowania.
Polska
Rocznie w Polsce ginie dwa razy więcej osób w wyniku samobójstw niż w wypadkach samochodowych. W ubiegłym roku w wypadkach drogowych śmierć poniosło 2245 osób, a samobójstwo popełniło 5201 osób. Grupa, w której występuje największa ilość odebrania sobie życia, to mężczyźni w wieku 35-60 lat.
Głównymi czynnikami mającymi wpływ na zachowania samobójcze w naszym kraju są: alkoholizm, trudne warunki ekonomiczne, bezrobocie, choroby psychiczne, uzależnienia oraz utrudniony dostęp do poradni zdrowia psychicznego. Największy problem samobójstw dotyka małe miasteczka i wsie, czyli tereny, gdzie wciąż istnieje tabu dotyczące problemów psychicznych, a człowiek udający się do psychologa, może zostać uznany za szalonego, bądź zostać naznaczony łatą słabości.
Na podstawie danych Komendy Głównej Policji możemy dowiedzieć się również, jak wygląda problem u małoletnich. Należy zauważyć, że poniższe dane pokazują tylko te próby oraz śmierci samobójcze, o których została powiadomiona policja. Niezgłoszonych spraw może być o wiele więcej. W 2021 roku 1496 dzieci i nastolatków podjęło próbę samobójczą, 127 z tych prób zakończyło się śmiercią. Porównując wynik z 2020 rokiem, nastąpił 77% wzrost zachowań samobójczych wśród młodzieży. Co spowodowało tak wielki wzrost?
Pandemia a zdrowie psychiczne
Wszelakie powiązane czynniki ryzyka samobójstw zostały dodatkowo wzmocnione poprzez pandemię COVID-19. Wszechogarniający niepokój o swoje zdrowie i życie, dezinformacja w sieci i mediach, zamykanie szkół i utrata miejsc pracy ukazały, jak bardzo jest niepewna przyszłość dotycząca siebie samego oraz całego świata. Lockdown szczególnie uderzył w edukację, która szybko musiała przenieść się z murów szkoły do domowego ekranu komputera. Dzieci i młodzież zostały pozbawione kontaktów rówieśniczych, a stanowią one główną rolę w rozwoju społecznym młodego człowieka w okresie adolescencji. Bariera w stosunkach międzyludzkich, poprzez izolację w okresie pandemii, wpłynęła na większe poczucie osamotnienia oraz poczucie obcości wśród większych grup ludzi. Nagle, wszyscy młodzi ludzie musieli spędzać cały swój czas w domach, gdzie dodatkowo nierzadko występuje przemoc psychiczna bądź fizyczna, a rozwój oraz nauka w takich warunkach jest tragiczna w skutkach.
Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę we wrześniu 2020 roku przeprowadziła badanie wśród nastolatków, pytając o to, jak znoszą pandemię.
Jedna trzecia dzieci w wieku 13-17 lat określiła swój stan psychiczny jako zły.
Według raportu wstępnego z badania naukowego kierowanego przez dr hab. Małgorzatą Dragan nasilone objawy depresyjne na początku pandemii w 2020 roku zgłosiło aż 38% badanych. 37% badanych wskazuje na objawy zespołu stresu pourazowego (PTSD). Zaburzenie to jest następstwem zdarzenia traumatycznego, a więc związanego z zagrożeniem życia i zdrowia.
Gdzie znaleźć pomoc?
W przypadku pojawienia się myśli samobójczych u nas, bądź u naszych bliskich, należy nie zwlekać z pomocą. Liczy się szybka reakcja na problem. Ważne, aby powiedzieć komuś o naszych obawach, czy to bliskiej osobie czy specjaliście. W Internecie można znaleźć kilka numerów, które oferują pomoc w kryzysie psychicznym. Są to:
Antydepresyjny Telefon Forum Przeciw Depresji (czynny w każdą środę – czwartek od 17.00 do 19.00)
tel. 22 594 91 00
Telefon Zaufania dla Dzieci i Młodzieży (czynny 7 dni w tygodniu, 24 h na dobę)
tel. 116 111
Telefoniczna Pierwsza Pomoc Psychologiczna (poniedziałek – piątek od 17:00 do 20:00 / sobota od 15:00 do 17:00)
tel. 22 425 98 48
W przypadku zagrożenia życia lub zdrowia należy zadzwonić pod numer alarmowy 112.
