Tamara Łempicka to jedna z najbardziej niezwykłych artystek XX wieku, jednocześnie jest jedną z najbardziej znanych malarek polskiego pochodzenia na świecie. Jej obraz “Portret Marjorie Ferry“ w 2020 r. został sprzedany na aukcji Christie’s w Londynie za 82 miliony złotych i tym samym stał się najdroższym obrazem namalowanym przez polskiego artystę. Sztuka Łempickiej jest ikoniczna oraz ponadczasowa, a charakterystyczny typ malarstwa zapewnił malarce wysoką pozycję w rankingach.
Głównym tematem prac Łempickiej był człowiek. Malowała najczęściej przedstawicieli bohemy artystycznej, arystokratów i członków elit finansowych Europy i USA. Życie, jakie sobie wymarzyła w młodości, stało się jej rzeczywistością. Twórczość Łempickiej jest nierozerwalnie związana z jej trybem życia, sprawia to więc, że jest jeszcze ciekawsza.
Łempicka w Krakowie
Trwająca aktualnie wystawa Tamary Łempickiej jest wyjątkową szansą na zapoznanie się ze sztuką art déco jednej z najbardziej znanych malarek XX wieku. Taką niezwykłą okazję umożliwia nam Muzeum Narodowe w Krakowie poprzez czasową ekspozycję prac artystki, która potrwa do 12 marca 2023 roku. Prezentowanych jest niemal czterdzieści obrazów pochodzących z muzeów
i zbiorów prywatnych w Europie i USA, a szeroki wybór dzieł umożliwia zagłębienie się w twórczość rodzimej artystki od lat 20. do 60. XX wieku. Obrazy zachwycają już od pierwszego wejrzenia, co mówi o wielkim talencie i włożonej pracy artystki. Większość dzieł została wypożyczona z muzeów francuskich, w tym z Musée d’Arts de Nantes.
W Muzeum Narodowym w Krakowie znajdziemy nie tylko jedne z najsłynniejszych obrazów Łempickiej, ale także sesje zdjęciowe Tamary zamawiane u ówczesnych wybitnych fotografów mody. Wszystko było zgranym elementem własnej kreacji oraz dobrej sprzedaży.
Art déco
Jest to kierunek w sztuce, który rozwijał się w latach 20. oraz 30. XX wieku. Jego głównym założeniem było tworzenie sztuki użytecznej, ale jednocześnie pięknej, a sama nazwa pochodzi od wystawy zaprezentowanej w 1925 roku w Paryżu, zatytułowanej „Exposition Internationale des Arts Decoratifs et Industriels Modernes”, co tłumaczymy jako „Międzynarodową Wystawę Sztuk Dekoracyjnych i Przemysłu Współczesnego”. Art déco jest reakcją, a właściwie buntem ukierunkowanym w stronę secesji, która charakteryzowała się miękkimi, płynnymi kreskami, natomiast w art déco najczęściej znajdziemy ostre linie i krawędzie. Typowe dla art déco było czerpanie inspiracji z całego świata, z różnych epok, na przykład klasyki i orientu, sztuki ludowej i kubizmu.
Tamara de Lempicka
Tamara de Lempicka czy Rozalia Gurwik-Górska? Życiorys artystki obfituje w wiele tajemnic i niedopowiedzeń. Jak się okazuje – wcale nie Tamara, lecz Rozalia jest udokumentowanym imieniem malarki. Imię zostało zmienione najprawdopodobniej w celu stworzenia artystycznej autokreacji. Miejsce i data urodzenia również nie zostały pominięte w procesie poprawiania biografii. Według biografek artystki, urodziła się ona w Moskwie (lub w Sankt Petersburgu), ale wnuczka i prawnuczka Tamary twierdzą, że jej miejscem urodzenia jest Warszawa. Tamara pochodziła z zamożnej warszawskiej rodziny, lecz nie należała ona do ówczesnych wyższych sfer. Luksusem i życiem elit zachłysnęła się, przebywając w Moskwie. Misją Łempickiej stało się osiągnięcie odpowiedniego statusu społecznego oraz życie w luksusie. Marketing tworzenia swojej marki tylko sprzyjał temu procesowi.
Pewność siebie to podstawa
Ogromny wpływ na artystkę miała jej babcia – Klementyna Dekler, z którą corocznie jeździła do Włoch. Co ciekawe, młoda Łempicka, tak bardzo chcąca wyrwać się i szukać inspiracji, często wymuszała takie podróże, symulując chorobę. Podczas tych wyjazdów zapoznawała się ona z kunsztem renesansowych mistrzów, których obrazy oglądała we Florencji, Wenecji i Rzymie. Babcia Tamary nie tylko zapoznała wnuczkę ze światem sztuki, inwestując w jej przyszły rozwój artystyczny, lecz także udzieliła jej bardzo ważnej życiowej lekcji – jak być pewną siebie kobietą. Talent malarski i cenne rady sprawiły, że Tamara Łempicka stała się niesamowitą businesswoman, co nieczęsto idzie w parze u innych artystów.
“Nie liczą się początki, o ile koniec jest dobry. Życie jest jak podróż. Spakuj tylko to, co najbardziej potrzebne, bo musisz zostawić miejsce na to, co zbierzesz po drodze. Robię, co chcę, i nienawidzę robić tego, co muszę.”
W drodze na szczyt
Małżeństwo z Tadeuszem Łempickim – prawnikiem pochodzącym ze szlacheckiej rodziny było jednym z pierwszych kroków osiągnięcia celu życia, jakie Tamara sobie wymarzyła. Poznała go na jednym z balów w Sankt Petersburgu. Przydomek “de” oznaczający arystokratyczne pochodzenie został dodany przez artystkę, która rozpoczynała karierę malarską w latach dwudziestych XX wieku w Paryżu. Przez ciężkie przeżycia małżonka (aresztowanie podczas rewolucji październikowej, więzienna trauma) sytuacja materialna w rodzinie Łempickich gwałtownie się pogorszyła. Tamara zaczęła zatem malować w celach zarobkowych. Na dodatek pojawiły się problemy w małżeństwie Łempickich, związane z licznymi romansami artystki. Mimo wszystko artystka nie chciała rozwodu, próbowała załagodzić sytuację, lecz się nie udało.
Sukcesy międzynarodowe
Pierwszy raz jej prace zostały wystawione w 1922 przez Salon d’Automne w Paryżu. Odbiór twórczości Tamary okazał się bardzo pozytywny, co obfitowało w nowe zlecenia i rozpoznawalność wśród wpływowych ludzi. Jednym ze słynniejszych obrazów jest “Autoportret w zielonym bugatti”, który został zamówiony przez niemiecki magazyn modowy Die Dame na okładkę magazynu, aby uczcić niepodległość kobiet.
“Niczego, co robiłam, nigdy nie robiłam tak, jak inni.
Zawsze robiłam wszystko jakoś inaczej. Chciałam robić to, co chcę”
W 1928 roku Tamara namalowała portret Tadeusza “Niedokończony mężczyzna.” Jak można zauważyć na obrazie – niedomalowana dłoń trzyma kapelusz. Brakuje także obrączki. Jest to celowy zabieg, wskazuje na kłopoty małżeńskie, a nawet zwiastuje rozpad związku.
Rozwód, kolejne małżeństwo i przeprowadzka za ocean rozpowszechniły twórczość oraz samą osobę Tamary Łempickiej w Stanach Zjednoczonych. Nadciągnęła jeszcze jedna zmiana – artystka trochę odwróciła kierunek, w którym malowała podczas europejskiego życia, po zderzeniu się z brutalną rzeczywistością II WŚ, i zaczęła malować ludzi pochodzących z niższych warstw społecznych. Nie tylko ukazywała swoją wrażliwość poprzez malowanie, lecz udzielała się też w komitetach pomocy i pomagała organizować wsparcie dla dotkniętej wojną Europy.
