Czy to, jacy jesteśmy wpływa na to, czego słuchamy?

Czas czytania: 9 minuty

Czy to, jacy jesteśmy wpływa na to, czego słuchamy?

Dla wielu ludzi muzyka jest nieodłączną częścią życia. Zdaniu temu ciężko zaprzeczyć patrząc na ilość wyświetleń pod różnymi piosenkami czy nawet wchodząc do sklepów bądź lokali gastronomicznych, co przed pandemią było zwyczajnym elementem codzienności. Również ciężko zaprzeczyć temu, że każdy ma swój gust muzyczny, przez co preferuje słuchanie konkretnych gatunków muzycznych lub artystów.

Zagadnieniem tym zajęli się psychologowie, badając wpływ cech osobowości na preferencje muzyczne. Metody, które obrali, były różne, tak samo jak zastosowana klasyfikacja muzyki. Wszyscy jednak dążyli do tego, by wykazać czy istnieje jakikolwiek związek między cechami osobowości a preferencjami muzycznymi. Choć w opublikowanych przez nich badaniach zwrócili też uwagę na inne zmienne, takie jak wiek czy płeć, wspólną kwestią pozostało mierzenie wpływu cech osobowości. Temu zatem zdecydowałam się poświęcić tenartykuł. Pojawia się więc pytanie: czy tak naprawdę istnieją zależności pomiędzy osobowością a gustem muzycznym? A jeśli tak, to jakie cechy charakteru wpływają na to, czego lubimy słuchać?

W tym artykule będę odwoływać się do trzech cech osobowości z “Wielkiej piątki” – ekstrawersji, neurotyczności i otwartości na doświadczenie, gdyż są wspólne dla wszystkich tekstów, które przytoczę. Klasyfikacje muzyki podlegające badaniom psychologów były natomiast już różne – w badaniu Petera J. Rentfrowa i Samuela D. Goslinga typy muzyki zostały podzielone na cztery kategorie: “Intensywną i buntowniczą” (rock, muzyka alternatywna i heavy metal), “Pogodną i konwencjonalną” (country, muzyka filmowa religijna, pop), “Refleksyjną i złożoną” (blues, jazz, muzyka klasyczna czy folk) oraz “Energiczną i rytmiczną” (rap/hip-hop, soul/funk, i muzyka elektroniczna/taneczna) (Rentfrow i Gosling, 2003). W innym ujęciu przedstawili tę kwestię na np. Tomas Chamorro-Premuzic, Patrick Fagan i Adrian Furnham, gdyż muzyka została przez nich podzielona na smutną, wesołą, kompleksową (taką jak np. jazz czy blues, charakteryzującą się m.in. wysokim zagęszczeniem nut w danym segmencie, zaawansowanymi technikami grania) oraz społeczną (odpowiednią do bycia tłem do różnych czynności, np. do nauki; melodie te są neutralnie emocjonalnie, konsekwentne, prawie monotonne w tempie oraz harmoniach, jak również mało pobudzające) (Chamorro-Premuzic, Fagan i Furnham, 2010). Jeszcze inną perspektywę zaprezentowali w swoim badaniu Bruce Ferwerd, Marko Tkalcic czy Markus Schedl, ponieważ skupili się bardziej na konkretnych gatunkach muzycznych porównujące je z cechami z Wielkiej Piątki (Ferwerd, Tkalcic i Sched, 2017).

W tym zestawieniu widać, że psychologowie przyjmowali w tej problematyce zarówno różne klasyfikacji, jak i też metody badań. To przeprowadzone przez Bruce’a Ferwerda, Marko Tkalcica czy Markusa Scheda opierało się na analizie zachowań muzycznych użytkowników portalu Last.fm (Ferwerd, Tkalcic i Schedl, 2017), a na przykład w badaniu Tomasa Chamorro-Premuziac, Patricka Fagana i Adriana Furnhama (Chamorro-Premuzic, Fagan i Furnham, 2010) bazowano na IPIP (The International Personality Item Pool), Uses of Music Inventory (przyczyny oraz okoliczności, w których ludzie słuchają muzyki) oraz czterdziestu kompozycjach jednego gitarzysty pogrupowanych we wspomniane wcześniej kategorie. W badaniu tym też został dokonany pomiar inteligencji emocjonalnej za pomocą TEIQue–SF (The Trait Emotional Intelligence Questionnaire Short Form).  Oba przykłady są potwierdzeniem, że do tego samego zagadnienia badacze podchodzili w różny sposób, otrzymując różne wyniki mogące być klasyfikowane nieco inaczej.

Ekstrawersja

Zdaniem Cyrila Burta ekstrawertycy wybierają muzykę mniej wymagającą oraz mniej angażującą słuchacza od introwertyków. (Pałosz, 2009). Co więcej, jego zdaniem osoby charakteryzujące się ekstrawertyzmem i wysokim poziomem neurotyczności wolą muzykę pogromową, charakteryzującą się zmiennością, dużymi kontrastami, jak również silną emocjonalnością, żywą kolorystyka czy rozmachem. Introwertycy z wysokim poziomem neurotyzmu natomiast preferują utwory impresjonistyczne (Pałosz, 2009).

Stephen J. Dollinger wykazał, że istnieje powiązanie między ekstrawersją a preferowaniem muzyki bardziej pobudzającej, mającej odpowiadać zapotrzebowaniu na stymulację (Pałosz, 2009). W swoim badaniu wykazał pozytywną korelację między ekstrawertyzmem i jazzem, ale negatywną z muzyką gospel (Pałosz, 2009). Inne wyniki otrzymał jednak pracujący wraz z kilkoma psychologami David Rawlings, gdyż w swoich badaniach znaleźli zależność między ekstrawersją a lubieniem popu, muzyki religijnej, filmowej czy elektronicznej (Pałosz, 2009). Z kolei, gdy Rawlings przeprowadził te badania z Verą Cianciarelli, ekstrawersja została powiązana z lubieniem popu, muzyki rockowej czy nielubieniem muzyki poważnej (Pałosz, 2009).

W badaniach Petera J. Rentfrowa i Samuela D. Goslinga ekstrawersja jest łączona z preferencją muzyki “Energicznej i rytmicznej” (rapu/hip-hopu, soulu/funku i muzyki elektronicznej/tanecznej) oraz “Pogodnej i konwencjonalnej” (country, muzyki filmowej, religijnej, popu) (Pałosz, 2009).

W przypadku preferencji muzycznych młodzieży licealnej, którymi zajęła się Paulina Pałosz, wykazano dodatnią korelację ekstrawersji z rapem, popem czy taneczną muzyką elektroniczną (Pałosz, 2009). To potwierdza wyniki poprzednich badań, w których wyszło, że ekstrawertycy lubią muzykę stymulującą, żywą, ale równocześnie łatwą w odbiorze i o dość prostej strukturze formalnej.

W badaniu Tomasa Chamorro-Premuziac, Patricka Fagana and Adriana Furnhama wykazano, że ekstrawersja wiąże się z używaniem muzyki jako tła do różnych czynności (Chamorro-Premuzic, Fagan i Furnham, 2010). Co więcej, z ich badań wynika, że osoby ekstrawertyczne preferują muzykę wesołą, co zgadza się z badaniami Rentfrowa i Goslinga, w których wyszło, że preferencja muzyki “Pogodnej i konwencjonalnej” wiąże się z ekstrawersją (Chamorro-Premuzic, Fagan i Furnham, 2010). Z kolei ten rodzaj muzyki jest podobny do muzyki radosnej użytej w tym badaniu (Chamorro-Premuzic, Fagan i Furnham, 2010). Dodatkowo, badacze odwołali się do faktu, że wykorzystana przez nich radosna muzyka mogła być preferowana przez osoby ekstrawertyczne ze względu na to, iż przyciąga uwagę. Podobny efekt dało się zaobserwować w wynikach badań Rentfrowa i Goslinga, którzy wykazali pozytywną korelację między ekstrawersją a preferowaniem muzyki “Energetycznej i rytmicznej” (Chamorro-Premuzic, Fagan i Furnham, 2010). W badaniu Bruce’a Ferwerda, Marko Tkalcica , Markusa Schedla (Ferwerd, Tkalcic i Schedl, 2017) wyszło natomiast, że ekstrawertycy lubią słuchać rapu i R&B bardziej niż innych gatunków.

Otwartość na doświadczenie

Stephen J. Dollinger w swoim badaniu wysunął hipotezę, że istnieje zależność między osobami otwartymi na doświadczenie, a preferencją muzyki niekonwencjonalnej (Pałosz, 2009). W jego badaniu wyszło powiązanie między otwartością na doświadczenie a upodobaniem muzyki poważnej, soulu, jazzu czy rythm and blues (Pałosz, 2009). Badanie  Rawlingsa i Cianciarelli wyniki te się powtórzyły, z wyjątkiem związku między byciem otwartym na doświadczenie a preferencją muzyki soul oraz rythm and blues (Pałosz, 2009).

W badaniu Rentfrowa i Goslinga natomiast została wykazana pozytywna zależność pomiędzy otwartością na doświadczenie a muzyką “Refleksyjną i złożoną” (blues, jazz, muzyka klasyczna czy folk) oraz “Intensywną i buntowniczą” (rock, muzyka alternatywna i heavy metal). Wykazano dodatkowo, że osoby preferujące muzykę “Pogodną i konwencjonalną” (country, muzyka filmowa religijna, pop) są mniej otwarte na doświadczenie. (Pałosz, 2009)

W badaniu Tomasa Chamorro-Premuzica, Patricka Fagana i Adriana Furnhama Chamorro-Premuzic, Fagan i Furnham, 2010) zostało wykazane, że osoby cechujące się otwartością na doświadczenie preferują muzykę kompleksową, jak również ta cecha wpływa pozytywnie na używanie muzyki jako intelektualnej stymulacji lub w sposób racjonalny bądź też poznawczy.

W przypadku badania Bruce Ferwerda, Marko Tkalcic , Markus Schedla (Ferwerd, Tkalcic i Schedl, 2017) wykazano korelację między otwartością na doświadczenia oraz muzyką new age, klasyczną, bluesem, country, światową, folkiem, jazzem czy muzyka alternatywną. Zdaniem autorów to pokazuje, że osoby cechujące się otwartością na doświadczenie, lubią słuchać wielu gatunków muzyki.

Neurotyczność

Z badań Elsie Payne wynika, że osoby neurotyczne wolą muzykę w charakterze romantycznym niż muzykę z okresu klasycyzmu (Pałosz, 2009). Z kolei Weaver wykazał, że osoby neurotyczne wolą przygnębiające utwory muzyki popularnej, które odnoszą się do poczucia straty (Pałosz, 2009). Muzyka romantyczna może być rozumiana natomiast jako muzyka charakteryzująca się zmianą nastroju, narastającego napięcia (rozumianego jako konflikt, w celu jego późniejszego rozwiązania) umożliwiającego słuchaczowi zaangażowanie i identyfikację z muzyką (Pałosz, 2009). W badaniach Rawlingsa również wystąpiła zależność między neurotyzmem a lubieniem muzyki pop (Pałosz, 2009). Mimo to w badaniach Rentrowa i Goslinga nie stwierdzona żadnych korelacji między poziomem neurotyzmu a konkretnym typem muzyki, co miało również znaczenie w tych przeprowadzonych przez Pałosz, gdyż tam też nie wystąpiły żadne istotne korelacje między neurotyzmem a preferencjami muzycznymi (Pałosz, 2009).

W badaniu Tomasa Chamorro-Premuzica, Patricka Fagana i Adriana Furnhama Chamorro-Premuzic, (Fagan i Furnham 2010) nie zostało wykazane bezpośrednie połączenie między neurotyzmem a preferencjami muzycznymi, ale wykazano, że stabilność emocjonalna (przeciwieństwo neurotyzmu, im wyższy procentowo poziom neurotyzmu, tym niższy stabilności emocjonalnej) wpływała negatywnie na używanie muzyki jako regulatora nastroju. Co więcej, według ich badań poziom stabilności emocjonalnej bądź neurotyzmu nie wpływa na preferencje smutnej muzyki.

W badaniu Bruce Ferwerda, Marko Tkalcica, Markus Schedla (Ferwerd, Tkalcic i Schedl, 2017) wykazano pozytywną korelację między słuchaniem muzyki alternatywnej, a wysokim poziomem neurotyzmu.  W innym, Langmeyer, Guglhor-Rudan, & Tarnai, wykazano natomiast powiązanie między neurotyzmem a muzyką Intensywną i Buntowniczą (Ferwerd, Tkalcic i Schedl, 2017).

Odpowiadając na pytanie postawione we wstępie, w badaniach zaobserwowano zależności pomiędzy cechami charakteru takimi jak ekstrawersja, otwartość na doświadczenie czy neurotyzm a preferencjami muzycznymi. Niemniej jednak, z racji, że badacze wybierali różne klasyfikacje muzyki i metody, ciężko jednoznacznie ujednolicić wszystkie wyniki. Pomimo to zdecydowanie w większości przypadków można zauważyć podobieństwa między uzyskanymi przez psychologów wnioskami. W przypadku ekstrawersji, na przykład, kilkakrotnie pojawił się wątek preferencji muzyki stymulującej/pobudzającej, jak również konkretnych gatunków takich jak pop, rap czy muzyka taneczna. W przypadku otwartości na doświadczenie często przewijała się zależność z muzyką jazz czy blues, a przy neurotyzmie wyniki te były nieco bardziej zróżnicowane niż w przypadku dwóch pozostałych cech. Nie zmienia to faktu, że osobowość nie jest jedyną zmienną mogącą wpływać na preferencje muzyczne, a jest ich więcej i one również są poddawane badaniom.

Bibliogafia:

Bruce Ferwerda, Marko Tkalcic, and Markus Schedl. 2017. Personality Traits and Music Genres: What Do People Prefer to Listen To?. In Proceedings of UMAP ’17, July 9-12, 2017, Bratislava, Slovakia, , 4 pages. DOI: hp://dx.doi.org/10.1145/3079628.3079693

Chamorro-Premuzic, T., Fagan, P., & Furnham, A. (2010). Personality and uses of music as predictors of preferences for music consensually classified as happy, sad, complex, and social. Psychology of Aesthetics, Creativity, and the Arts, 4(4), 205–213. https://doi.org/10.1037/a0019210

Pałosz, Paulina (2009). Przegląd badań na uwarunkowaniami preferencji muzycznych, PRZEGLĄD PSYCHOLOGICZNY, TOM 52, Nr 2, 151-179

Rentfrow, P.J., & Gosling, S.D. (2003). The do re mi’s of everyday life: The structure and personality correlates of music preferences. Journal of Personality and Social Psychology, 84, 1236–1256

Magdalena Dudek
Magdalena Dudek
Artykuły: 4