Jedną z najbardziej obiecujących technologii ostatnich lat jest blockchain. Blockchain, co dosłownie oznacza “łańcuch bloków”, jest cyfrową technologią przechowywania informacji o transakcjach. Można go opisać jako cyfrową księgę transakcji, w której kolejne bloki zawierają informacje o przeprowadzonych operacjach. Eksperci uważają, że rozwój technologii blockchain może stanowić prawdziwą rewolucję w sektorze finansowym. Jak można wykorzystać blockchain w finansach oraz jakie korzyści i ryzyka się z tym wiążą?
Blockchain – czym jest?
Blockchain został po raz pierwszy opisany i zaproponowany w 2008 roku przez osobę lub grupę osób działającą pod pseudonimem Satoshi Nakamoto. Nakamoto jest autorem słynnego dokumentu “Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System“, który opisywał koncepcję blockchainu jako technologii umożliwiającej bezpieczną i zdecentralizowaną wymianę elektronicznej waluty, jaką jest Bitcoin. Pierwszym zastosowaniem blockchainu było właśnie utworzenie i zarządzanie systemem Bitcoin, który stał się pionierską kryptowalutą opartą na technologii blockchain i otworzył drogę do rozwoju innych zastosowań tej technologii, takich jak inteligentne kontrakty, tokenizacja aktywów i rozwiązania dla sektora finansowego i innych branż.
Blockchain dzieli się głównie na trzy rodzaje:
- publiczny blockchain: jak np. Bitcoin czy Ethereum, jest otwarty dla wszystkich użytkowników i dostępny publicznie. Każdy może dołączyć do sieci, weryfikować transakcje i tworzyć nowe bloki. Publiczne blockchainy są zdecentralizowane i zapewniają wysoki poziom bezpieczeństwa, przez co stanowią solidne podstawy dla kryptowalut i różnych aplikacji decentralizowanych;
- prywatny blockchain: jest kontrolowany i zarządzany przez ograniczoną grupę uczestników. Dostęp do sieci jest ograniczony, co oznacza, że tylko autoryzowane podmioty mogą wziąć udział w procesie weryfikacji i tworzenia bloków. Tego rodzaju blockchainy są często wykorzystywane w przypadku wewnętrznych aplikacji firmowych, gdzie wymagana jest większa kontrola nad dostępem i prywatnością danych;
- konsorcjalny blockchain: to rodzaj blockchainu, w którym weryfikacja transakcji i tworzenie bloków są powierzane wybranym węzłom sieci, które działają w ramach współpracy i zgodności. Jest to hybrydowy model pomiędzy publicznym a prywatnym blockchainem. Często wykorzystuje się go w sektorach, gdzie istnieje potrzeba uwierzytelnienia uczestników, takich jak bankowość, ubezpieczenia czy logistyka.
Znaczenie blockchain w gospodarce
Blockchain ma kluczowe znaczenie w gospodarce z kilku powodów. Po pierwsze, umożliwia bezpieczne i niezmieniane rejestrowanie transakcji, co przyczynia się do większej uczciwości i zaufania w środowisku biznesowym. Po drugie, poprzez eliminację pośredników i ograniczenie kosztów, blockchain może zrewolucjonizować sektor finansowy i inne branże. Po trzecie, tokenizacja aktywów za pomocą blockchainu otwiera nowe możliwości inwestycyjne i handlowe, przyczyniając się do większej płynności rynków. Po czwarte, dzięki technologii blockchain możliwe jest tworzenie inteligentnych kontraktów, które automatyzują i usprawniają procesy biznesowe. Po piąte, blockchain może zwiększyć dostęp do usług finansowych dla osób bez konta bankowego lub w słabo rozwiniętych regionach, przyczyniając się do finansowej inkluzji społecznej.
Zastosowania technologii blockchain w sektorze finansowym
Jednym z podstawowych zastosowań są cyfrowe waluty, znane również jako kryptowaluty. Przykładem takiej waluty jest Bitcoin, który stał się symbolem sukcesu technologii blockchain. Bitcoin jest zdecentralizowaną kryptowalutą opartą na technologii blockchain, która wykorzystuje algorytm konsensusu Proof-of-Work (algorytm, który jest wykorzystywany w blockchainach, aby potwierdzić i zabezpieczyć transakcje) do weryfikacji transakcji i tworzenia nowych bloków. W ramach POW uczestnicy sieci, zwani górnikami, konkurują ze sobą, rozwiązując skomplikowane matematyczne zadania. Pierwszy górnik, który rozwiąże dane zadanie, otrzymuje prawo do dodania bloku transakcji do łańcucha, a w zamian otrzymuje nagrodę w postaci kryptowaluty. Jego podaż jest ograniczona przez programowe obniżanie nagród za wydobycie, co wpływa na deflacyjną naturę waluty. Bitcoin wykorzystuje kryptografię asymetryczną (rodzaj kryptografii, w którym jeden z używanych kluczy jest udostępniony publicznie – każdy użytkownik może użyć tego klucza do zaszyfrowania wiadomości, ale tylko posiadacz drugiego, tajnego klucza może odszyfrować taką wiadomość) do bezpiecznego przechowywania i przesyłania środków, a prywatne klucze służą do autoryzacji transakcji. Transakcje Bitcoin są transparentne i rejestrowane w publicznym rejestrze znanym jako blockchain. Istnieje wiele giełd, np. Bitstamp czy Binance, na których można handlować Bitcoinem, a jego cena jest często poddawana spekulacjom na rynku. Technologia blockchain, na której opiera się Bitcoin, ma potencjał do rewolucjonizacji sektorów finansowych i innych dziedzin gospodarki poprzez wprowadzenie innowacyjnych rozwiązań w zakresie bezpieczeństwa i przyspieszenia transakcji. Jednak regulacje i skalowalność są wciąż ważnymi wyzwaniami dla długoterminowego sukcesu Bitcoina.
Ethereum
Warto wspomnieć także o Ethereum – jest to otwarta, zdecentralizowana platforma blockchain, która umożliwia tworzenie i wykonywanie inteligentnych kontraktów oraz aplikacji decentralizowanych (DApps). Jego unikalną cechą jest Turing – kompletny język programowania Solidity, który umożliwia programistom tworzenie różnorodnych aplikacji na blockchainie. Ethereum wprowadziło koncepcję tokenów ERC-20, które umożliwiają tworzenie własnych kryptowalut na platformie. Platforma posiada również mechanizm konsensusu Proof-of-Stake (PoS) nazwany Ethereum 2.0, który ma zwiększyć skalowalność i efektywność sieci. Ethereum ma duże znaczenie w rozwoju sektora DeFi, umożliwiając tworzenie i korzystanie z różnych finansowych aplikacji, takich jak giełdy decentralizowane, protokoły pożyczkowe czy platformy stakingu.
Przykłady zastosowania kryptowalut w rzeczywistości można zaobserwować na przykładzie Lichtensteinu, gdzie obywatele będą mogli wkrótce płacić bitcoinem za usługi rządowe. Kryptowaluty umożliwiają natychmiastowe przesyłanie wartości z jednego punktu do drugiego.
Inteligentne kontrakty jako inne innowacyjne zastosowanie technologii blockchain
Inteligentne kontrakty to umowy, które mogą być zautomatyzowane i realizowane tylko wtedy, gdy określone warunki są spełnione: czasowe (kontrakt może wymagać, aby pewne działania zostały wykonane w określonym czasie lub określonym interwale czasowym), płatności (wymaganie dokonania określonych płatności w określonych terminach lub w odpowiedzi na spełnienie pewnych warunków), weryfikacji (weryfikacja pewnych informacji lub danych przez zewnętrzne źródła, takie jak Oracles, przed zakończeniem transakcji), zdarzeń (wymaganie wystąpienia określonych zdarzeń lub warunków, na przykład zakończenia konkretnego procesu, aby być aktywowanym lub zrealizowanym) oraz zgody wszystkich stron biorących udział w transakcji lub umowy przed jej wykonaniem.
Umowy te są zapisane w postaci kodu komputerowego, który wykonuje transakcję po sprawdzeniu, czy warunki zostały spełnione. Kopie kontraktów są przechowywane w blokach, co zapewnia bezpieczeństwo i niezmienność. Dzięki temu inteligentne kontrakty eliminują potrzebę zaufania między stronami.
Tokenizacja aktywów
Proces ten polega na przekształceniu różnych aktywów – nieruchomości, akcji i udziałów, surowców i metali szlachetnych, sztuki i kolekcji, praw do intelektualnej własności, obligacji, kontraktów terminowych, towarów rolniczych, a nawet tradycyjnych walut – w cyfrowe tokeny, które są przechowywane w łańcuchu bloków. Cyfrowy token to jednostka wartości, reprezentująca określony aktyw lub prawa, zapisana w postaci cyfrowej i przechowywana w technologii blockchain, umożliwiająca transfer, handel i udokumentowanie posiadania tego aktywu lub praw. Przykładem takiej tokenizacji jest platforma TATTOO WINE, stworzona przez Ernst & Young w 2019 roku. Użytkownicy mogą kupić token, który jest przypisany do każdej butelki wina, umożliwiając im dostęp do informacji o historii produkcji i pochodzeniu trunku. Platforma umożliwia bezpieczne przechowywanie danych wrażliwych na łańcuchu bloków, co zapewnia transparentność i autentyczność informacji dla konsumentów. Dzięki temu, użytkownicy mogą zweryfikować autentyczność wina i poznać jego historię, takie jak miejsce uprawy winogron, metody produkcji czy długość przechowywania. TATTOO WINE pokazuje potencjał technologii blockchain w dostarczaniu wartościowych informacji o produktach, zwiększając zaufanie konsumentów i umożliwiając lepsze zrozumienie ścieżki produkcyjnej.
Zalety i wady technologii blockchain
Technologia blockchain oferuje wiele korzyści, zwłaszcza jeśli chodzi o bezpieczeństwo. Dzięki zdecentralizowanej strukturze i kryptograficznemu zabezpieczeniu danych, blockchain jest trudny do zhakowania. Dodatkowo, transparentność informacji i brak możliwości modyfikacji danych przyczyniają się do większej przejrzystości i zaufania. Wykorzystanie blockchainu w transakcjach eliminuje również potrzebę pośredników, takich jak banki czy instytucje finansowe, co prowadzi do oszczędności.
Niestety, zastosowanie technologii blockchain w sektorze finansowym wiąże się również z pewnym ryzykiem. Technologia ta jest skomplikowana i wymaga specjalistycznej wiedzy technicznej do skutecznego wdrożenia i użytkowania. Ponadto, niektóre łańcuchy bloków, takie jak Bitcoin, wykorzystują mechanizmy konsensusu Proof-of-Work (PoW), które wymagają dużych ilości energii do wydobycia bloków, co prowadzi do wysokich kosztów energetycznych. Mechanizm konsensusu Proof-of-Work (PoW) jest sposobem, w jaki blockchain potwierdza i uwierzytelnia transakcje. W ramach PoW, uczestnicy sieci, zwani górnikami, konkurują ze sobą, rozwiązując skomplikowane matematyczne problemy. Pierwszy górnik, który znajdzie poprawne rozwiązanie, otrzymuje prawo do tworzenia nowego bloku i otrzymuje nagrodę w postaci kryptowaluty. Proces ten wymaga znacznych zasobów obliczeniowych i energii, ponieważ rozwiązywanie problemów jest czasochłonne i kosztowne. Poprawność transakcji jest weryfikowana przez resztę sieci, której zadaniem jest zaakceptować poprawność rozwiązania górnika i uwzględnić go w blockchainie.
Dodatkowo, niezmienność transakcji może stanowić wadę w przypadku wystąpienia błędów lub niezamierzonych operacji, gdyż nie ma możliwości ich cofnięcia lub modyfikacji.
DeFi (Zdecentralizowane Finanse)
Jest to usługa, która pozwala użytkownikom na korzystanie z różnych finansowych aplikacji i produktów, takich jak pożyczki, giełdy, platformy stakingu czy zarządzanie portfelem bez konieczności angażowania tradycyjnych instytucji finansowych. DeFi wykorzystuje inteligentne kontrakty na blockchainie do automatyzacji procesów i zapewnienia bezpiecznego, transparentnego środowiska transakcyjnego. Dzięki DeFi, użytkownicy mogą pożyczać i udostępniać swoje środki bezpośrednio innym uczestnikom, co eliminuje potrzebę pośredników i związane z nimi koszty. Usługa DeFi pozwala na bardziej efektywne korzystanie z kapitału, ponieważ środki mogą być stale angażowane w różne aplikacje, generując zyski dla ich właścicieli. DeFi umożliwia też tzw. yield farming, czyli zarabianie na dostarczaniu płynności dla różnych protokołów finansowych poprzez udostępnianie swoich kryptowalut jako depozytu. Usługa DeFi jest dostępna dla każdego, kto ma dostęp do internetu i posiada odpowiednią kryptowalutę, taką jak Ethereum (ETH), Binance Coin (BNB), Solana (SOL) czy Chainlink (LINK), co zwiększa dostępność i inkluzję finansową. DeFi otwiera drzwi do innowacyjnych finansowych produktów, które są bardziej elastyczne i dostosowane do potrzeb użytkowników, np. tokeny syntetyczne, które odzwierciedlają wartość innych aktywów. Jednakże, korzystanie z usług DeFi wiąże się również z pewnym ryzykiem, takimi jak zmienność rynku, kontrakty o nieznanych parametrach czy potencjalne luki w zabezpieczeniach, dlatego ważne jest dokładne zrozumienie i ostrożne podejście do inwestycji w DeFi.
Podsumowując, technologia blockchain ma potencjał do rewolucjonizacji sektora finansowego, oferując nowe możliwości. Kryptowaluty, inteligentne kontrakty i tokeny to tylko niektóre przykłady. Jednak należy pamiętać, że jest to system technologicznie zaawansowany, który wymaga odpowiedniej wiedzy i umiejętności do efektywnego wykorzystania. Ethereum jest innowacyjną i wpływową platformą blockchain, umożliwiającą tworzenie inteligentnych kontraktów i aplikacji decentralizowanych oraz odgrywa kluczową rolę w rozwoju sektora DeFi. DeFi to rozwinięty ekosystem finansowy oparty na technologii blockchain, który eliminuje pośredników, umożliwia bezpośrednie interakcje między uczestnikami oraz oferuje szereg innowacyjnych produktów i usług finansowych. Przyszłość blockchainu zależy od naszej zdolności do radzenia sobie z nim i dalszego rozwoju tej technologii.
Autor: Marek Matysek, Piotr Ząbkiewicz
Korekta: Basia Kowalczyk
Bibliografia:
https://pl.wikipedia.org/wiki/Blockchain
https://en.wikipedia.org/wiki/Tokenization_(data_security)
https://businessinsider.com.pl/technologie/blockchain/blockchain–na–czym–polega/dq5pewk
