Przez ostatnie dni mogliśmy usłyszeć o konfliktach politycznych w zachodniej Afryce, a przede wszystkim w Nigrze, gdzie doszło do zamachu stanu. „Narodowa Rada Obrony Ojczyzny” obaliła proeuropejskiego prezydenta Mohameda Bazouma oraz wprowadziła decyzję o zakazie eksportu uranu do Europy. Jakie skutki niesie brak dostaw tego surowca dla europejskiej energetyki?
Zamach stanu i jego konsekwencje
26 lipca doszło w Nigrze do puczu wojskowego, który został potępiony przez Francję, Wielką Brytanie, USA i Wspólnotę Gospodarczą Państw Afryki Zachodniejj – ECOWAS. Przywódcą kraju ogłosił się generał Abdourahamane Tchiani, który zakazał eksportu uranu. Wydarzenie to ma duży wpływ na europejską energetykę jądrową, gdyż z tego kraju pochodzi ćwierć importowanego do UE uranu.
Uran w Nigrze
Niger był kolonią francuską i do momentu puczu były w nim mocno zakorzenione wpływy francuskie. Między innymi francuski państwowy koncern atomowy Orano (do 2017 Areva) posiadał w tym kraju trzy wielkie kopalnie uranu – Somair, Imouraren i Cominak, w tym ostatnia kopalnia nie działa od marca 2021.
Kopalnie uranu w Nigrze
– nie aktywna już kopalnia Cominak
Najwięksi producenci uranu
Źródło:https://pl.wikipedia.org/wiki/Lista_kraj%C3%B3w_najwi%C4%99kszych_producent%C3%B3w_uranu
Grupa Orano przez ostatnie dekady wydobywała uran w kopalniach w okolicy Arlit i Akokan, gdzie powoli kończą się złoża. Jednak nie jest to koniec z wydobyciem tego cennego surowca w Nigrze, gdyż koncern znalazł uważane za drugie co do wielkości na świecie złoże uranu w Imouraren. Rezerwy kopalni szacuje się na prawie 180 000 ton – to znaczy, że przez 36 lat można by było wydobywać tutaj rocznie 5000 ton minerału. Jednak po wypadku w japońskiej Fukushimie (2011) i związanym z tym spadkiem cen uranu, kopalnia została tymczasowo zamknięta, a prace w niej powróciły na początku 2023 roku. Niestety przez junte wojskową nie wiadomo jak potoczą się dalsze losy uranu w Imouraren.
Rynek uranu
Uran jest surowcem, który ma kluczowe znaczenie w światowej i europejskiej energetyce. Rynek jego jest stosunkowo niewielki w porównaniu do innych surowców. Wydobywa się go głównie w Kazachstanie – aż 40%. Na uran w przyszłych latach według grupy Orano światowy poopyt wzrośnie o około 27%. Związane jest to z popytem na wykorzystanie energii neutralnej pod względem emisji dwutlenku węgla.
Produkcja uranu w tonach
Źródło: https://sprott.com/uranium-watch
Zakaz Eksportu Uranu – Implikacje
Niger jest jednym z kluczowych producentów uranu na świecie. Decyzja o wprowadzeniu zakazu eksportu tego strategicznego surowca będzie miała wpływ na europejską energetykę. 25% uranu w UE pochodzi z Nigru. Europa stanowczo będzie musiała zmienić dostawcę tego surowca a największy eksporterzy na świecie to Kazachstan, Namibia, Rosja, Australia i Kanada.
Wykres dostawców uranu do UE
Źródło:https://www.statista.com/chart/30538/share-of-uranium-delivered-to-eu-utilities/
Warto spojrzeć na francuską energetykę, gdzie atom stanowi ponad 62% energii elektrycznej, według Oxfamu co trzecia lampa w tym kraju jest zasilana nigerskim uranem. Paryż od ubiegłego roku zaczął sprowadzać większy wolumen uranu z Uzbekistanu, jednak to dopiero początek tego procesu. Spółka EDF, która odpowiada za 56 francuskich elektrowni atomowych przekonuje, że nie będzie problemów z dostępnością uranu. Z francuskiego atomu korzystają inne kraje UE np. Niemcy. Dodatkowo Komisja Europejska i Euratom zapewniają, że zapasy uranu na starym kontynencie są wystarczające do zasilania reaktorów przez 3 lata. Zakaz eksportu uranu do Francji i Europy nie miał dużego, bezpośredniego i natychmiastowego wpływu, chociaż ceny surowca podrożały z 48 na 52 dolarów. W perspektywie średnio okresowej skutki decyzji generała Tchianiego wpłynął mocno na energetykę atomową. Przede wszystkim dużą cześć kopalni uranu w Kazachstanie posiadają rosyjskie koncerny, więc substytując uran z Nigru tym z Kazachstanu UE będzie wspierać rosyjski portfel wojenny. Sytuacja ta także pokazuje, że jednak elektrownie atomowe nie gwarantują 100% suwerenności energetycznej.
Podsumowanie
Zamach stanu w Nigrze i wprowadzenie zakazu eksportu uranu to wydarzenia o dużym znaczeniu dla sytuacji wewnętrznej kraju i równowagi gospodarczej. Społeczność międzynarodowa nadal obserwuje sytuację w Nigrze z niepokojem, a skutki wprowadzenia zakazu eksportu uranu będą się rozwijać w nadchodzącym czasie. Dla Nigru jest to wyzwanie zarówno polityczne, jak i ekonomiczne.
Autor: Piotr Ząbkiewicz
Korekta: Basia Kowalczyk
Bibliografia:
https://de.wikipedia.org/wiki/Uranbergbau_im_Niger
https://de.wikipedia.org/wiki/Tagebau_Imouraren#cite_note-Mining_Technology-2
