Feminizm od dawna stanowi siłę napędową dla zmian społecznych na całym świecie. Jego wpływ na równość płci, kulturowe postrzeganie roli kobiet oraz formułowanie nowych norm społecznych jest niezwykle znaczący. Od walki o prawa wyborcze po zmianę podejścia do płciowych nierówności, feminizm wywarł nieoceniony wpływ na społeczeństwo – zostanie on prześledzony w tym artykule.
Definicja i rys historyczny
Feminizm obejmuje szeroką gamę postaw, zainteresowań i strategii. Nie tylko dzisiaj wydaje się skomplikowany – taki był zawsze. Zarówno same feministki jak i komentatorzy ich działań podkreślają różne zagadnienia jako najważniejsze. Dla jednej grupy będą to żądania dotyczące praw kobiet, poszukiwania kobiecej autonomii, dla innej – podkreślenie więzi łączącej kobiety pośród męskiej dominacji. Niewątpliwie jednak pewne aspekty feminizmu spajają go w jedno.
Definicja SJP tłumaczy ruch feministyczny następująco – jest to “ruch na rzecz prawnego i społecznego równouprawnienia kobiet; też: ideologia leżąca u podstaw tego ruchu”.
Początki feminizmu sięgają pierwszych tekstów o postawach kobiet w świecie, lecz tak naprawdę rozwinął się on pod wpływem ruchów emancypacyjnych…
Geneza w ruchach emancypacyjnych
Myśl feministyczna rozwijana jest od przełomu XVII i XVIII wieku, choć jej ślady można znaleźć
właściwie we wszystkich epokach. Początki feminizmu sięgają czasów rewolucji francuskiej (lata
1789–1799). Wzrosła wtedy liczba publikacji zajmujących się emancypacją kobiet, a krąg odbiorców zaczął się poszerzać. Nowe idee oświecenia oraz zmiany idące za rewolucją francuską spowodowały kwestionowanie męskiej dominacji oraz przyczyniły się do tego, że w kobietach narodziły się wyobrażenia o możliwości pełnienia innych niż dotychczas ról społecznych i płciowych. Pierwsze kobiece społeczności i organizacje na Zachodzie, szczególnie w krajach anglosaskich, zaczęły dążyć do osiągnięcia praw politycznych.
Wysiłki sufrażystek ukoronowane zostały nadaniem praw wyborczych kobietom. Pierwszym państwem, które wprowadziło to prawo, była Nowa Zelandia w 1893 roku. W 1918 r. wprowadzono je (tylko dla kobiet, które przekroczyły 30. rok życia) w Wielkiej Brytanii, w Stanach Zjednoczonych w 1920 r. Wcześniej jednak kobiety uzyskały pełne prawa wyborcze m.in. w Finlandii i w Polsce (28 listopada 1918). Warto wspomnieć o państwie, które jako ostatnie przyznało prawa wyborcze kobietom – była to Szwajcaria w roku 1971(!).
Fale feminizmu
Feminizm, jako ruch społeczny dążący do równości płci, przechodził przez kolejne fale, które reprezentowały różne cele i perspektywy. I fala sufrażystek walczących o prawa wyborcze dla kobiet w XIX/XX wieku, stanowiła przełom w historii walki o równość. II fala, w latach 60-80 XX wieku, podnosiła kwestie równouprawnienia, aborcji i kobiecej seksualności, skupiając się na kwestiach związanych z prawami reprodukcyjnymi kobiet.
Następnie nadeszła III fala feminizmu kładąca nacisk na różnorodność kobiet i otwarcie na różne perspektywy i tożsamości. Ta fala skupiała się na głosach kobiet nieuprzywilejowanych, biorąc pod uwagę różnice środowiskowe, narodowe i etniczne.
Obecnie mamy do czynienia z IV falą feminizmu, która wykorzystuje media społecznościowe i aktywizm online, aby podtrzymać dyskusje, szerzyć świadomość i organizować działania. Aktywizm online staje się potężnym narzędziem w promowaniu równości płci i podejmowaniu problemów związanych z dyskryminacją czy przemocą wobec kobiet.
Cele i ideały
Feminizm to walka o pełną równość płci, autonomię jednostki i likwidację nierówności. Te cele dotyczą nie tylko kobiet, ich osiągnięcie ma doprowadzić do powstania sprawiedliwego społeczeństwa dla wszystkich płci, eliminując nierówności i dyskryminację w każdym aspekcie życia.
Równość Płci. Celem feminizmu jest zapewnienie równych praw, szans i traktowania dla wszystkich płci. Eliminacja wszelkich form dyskryminacji na podstawie płci to fundamentalny krok w budowaniu sprawiedliwego społeczeństwa.
Autonomia i Wybór Reprodukcyjny. Feminizm wspiera autonomię jednostki w kwestiach związanych z decydowaniem o własnym ciele, w tym wybór antykoncepcji i decyzje dotyczące reprodukcji, włączając w to kwestie aborcji.
Walka z Patriarchatem. Jednym z głównych celów feminizmu jest krytyka patriarchalnych struktur społecznych, które sprzyjają dominacji mężczyzn. Dąży do przełamania tych struktur, umożliwiając równą reprezentację i szanse zarówno dla kobiet, jak i mężczyzn.
Świadomość i Edukacja. Poprzez edukowanie na temat nierówności płciowej oraz ogólną edukację feminizm dąży do zwiększenia świadomości społecznej dotyczącej problemów związanych z dyskryminacją i walki o równość.
Walka z Przemocą. Feminizm koncentruje się na eliminacji wszelkich form przemocy, w tym przemocy domowej i molestowania seksualnego, dążąc do zapewnienia bezpiecznego środowiska dla wszystkich osób niezależnie od płci.
Dążenie na Rzecz Zmian Społecznych. Celem jest wprowadzenie uregulowań, które gwarantują równość płci w prawie, pracy i innych dziedzinach życia, co przyczyni się do stworzenia bardziej sprawiedliwego społeczeństwa.
Wspieranie Różnorodności. Feminizm nie tylko dąży do równości płciowej, lecz także do uznania różnorodności kulturowej i społecznej, a także do wsparcia wszystkich kobiet, niezależnie od ich pochodzenia, orientacji czy sytuacji społecznej.
Sukcesy i wyzwania
Historia feminizmu to zarówno seria sukcesów, jak i wyzwań, w zakresie walki o równość i usunięcie nierówności płci. Sukcesy odnoszone są w różnych obszarach, takich jak:
1. Prawa Wyborcze. Przyznanie praw wyborczych kobietom to jedno z największych zwycięstw ruchu feministycznego, dające im głos w procesie demokratycznym.
2. Równość w Miejscu Pracy. Starania o wyrównanie płac między płciami to kolejny krok ku równości. Choć nadal istnieją wyraźne różnice, ruch feministyczny ciągle dąży do eliminacji tych dysproporcji.
3. Prawa Reprodukcyjne. Walka o dostęp do antykoncepcji i aborcji, która ma pozwolić na decydowanie o własnym ciele, jest jednym z kluczowych aspektów dążenia do autonomii kobiet.
4. Większa Reprezentacja i Świadomość. Dążenie do większej reprezentacji kobiet na wysokich stanowiskach i zwiększona świadomość problemów związanych z nierównościami są kolejnymi osiągnięciami.
Jednakże te sukcesy nie oznaczają końca walki. Wciąż istnieje wiele wyzwań, w tym:
1. Przemoc wobec Kobiet. Walka z przemocą wobec kobiet to nadal jedno z głównych wyzwań społeczeństwa, wymagające stałej uwagi i działań.
2. Dyskryminacja Rasowa i Klasowa. Feminizm musi także skupić się na dyskryminacji rasowej i klasowej, aby zapewnić równość we wszystkich obszarach.
3. Walka z Patriarchatem. Nieustająca walka z patriarchatem, który nadal stanowi fundament nierówności, wymaga stałej uwagi i działań na rzecz zmian strukturalnych.
Podsumowując, wiele dążeń feministek ziściło się i zmieniło społeczeństwo, jednak wciąż istnieją wyzwania, które wymagają dalszych wysiłków, determinacji i zaangażowania, aby zapewnić pełną równość dla wszystkich płci.
Źródła:
Słownik Języka Polskiego PWN. https://sjp.pwn.pl/sjp/feminizm;2557674
June Hannam. Feminizm. Wyd. Zysk i S-ka. Poznań, 2010.
